Haddaba qoraalkani wuxu kamid yahay kuwo tiro badnaa
oo aqoonyahanka Yugaandha ay ku qoreen shabakadahooda.
16sano ka hor markii ay
ciidankeenna UPDF ku biireen hawlgalka loogu wanqaley AMISOM kaas oo la
kiristaameeyay(ah hawlgal saliibi ah) oo immikana loo yaqaan ATMIS ciidankeennu
waxa ay la kulmayaan weerraro adag oo kaga imanaya kooxda Alshabaab oo
magacoodu noqonayo marka la macneeyo dhallinyaro,
waxa ay la wareegeen saldhiggii Buulo Mareer, waxaana la gaarey xilligii aan Kampala
weydiin lahayn qorshahaha looga soo baxayo Soomaaliya.
"U malayn maayo in Museveni
uu ka fakirey soo afjaridda faragelinta millateri ee Soomaaliya maxaa yeelay
waxay uga dhigan tahay arrin la xidhiidha siyaasadda gobolka, laakiin Soomaaliya
Soomaali baa leh, maalin uun bayna ka bixi doonaan ciidamada shisheeye”. Sidaas
waxa yiri Ibrahim Ssemujju Ngada oo ah xildhibaan reer Uganda ah.
Hawl galladii ugu dhiig
daadashada badnaa ee AMISOM soo gaarey waxa ugu cuslaa kii Ceelcadde January
2016 oo ay ku nafwaayeen 200 oo askari oo Kenyan ah.
Marka la eego Uganda, Buulo Mareer waxa ka horreeyay weerarkii 2019 ee
Jannaale, kaas oo lagu diley 19 askari(waa intii ay qirteen, waxa se la
rumeysan yahay in ay ka badnaayeen).
Baaris uu sameeyay Monitor(wargeyska qoraalkan lagu daabacey) waxa fududaatey
in Alshabaab ay si fudud u dhexgasho ciidammada Uganda sababtuna ay tahay jiritaanka
qalab yaraan iyo khaladaad badan oo dhanka hawlgallada ah.
Madaxweynaha Uganda oo si
caddayn wadata aan u soo bandhigin intee askari ayey Uganda weyday ayaa hoosta
ka xarriiqey in UPDF aaney diyaarsanayn markii weerarkii Buulo Mareer dhacay.
Museveni oo aad uga xumaa dhacdadan ayaa xasuusiyey ciidammadiisa iyo dadkii ay
khusaysay in hawlgalka Soomaaliya ka socdaa aanu ahayn mid daryeel ee uu yahay howlgal
dagaal.
Waa dembi in la diro askari aan ku habboonayn oo aan diyaarsanayn, Soomaaliya
waa meel khatar badan qofku hadduu lacag uun ka fekero wuxuu ku dambayn doonaa
xaalad halis ah.
"Uganda waxa Soomaaliya ka
jooga in ka badan 6000 oo askari, waana ciidanka ugu badan ee ATMIS taas oo Museveni lacago badan kaga qaato
Reergalbeedka, dagaalkani waa mid wakaaladeed(proxy war) kaas oo reergalbeedku ay majaraha u hayaan, ma
aha dagaalkii Uganda” sidaas waxa yiri Joseph Serunkuma oo wax ka dhiga jaamacadda
Mekerere University.
Si kastaba ha ahaatee
sannadkii dhaweyd ee ina dhaafey ayuu Museveni la kulmay madaxda waddamada
qaybta ka ah ATMIS oo uu Xasan Sheekh ku jiro, sida Ismaaciil Cumar Geelle (Jabbuuti),
Ruto(Kenya), Ndayishimiye(Burundi) iyo Demeke Mekonnen oo Itoobiya ka socday,
waxaaney ka wada hadleen qorshihii ciidammada Federaalka Soomaaliya loogu
wareejin lahaa amniga dalkooda sannadka 2024. Saadaalin badan ayaa qiyaasaysa
in marka ATMIS ay Soomaaliya ka baxaan ay Soomaaliya wajihi doonto xaalad lamid
ah tii Afghanistan ee 2021.
"Haddii UPDF iska caabbin
kari weyday 800 oo wiil oo Alshabaab ah oo cagta mariyey saldhiggoodii maxaad
ka filanaysaa Ciidanka Soomaaliya” ayuu isweydiiyey xildhibaan Ssemujju.
Qorshaha ugu fiican ee Serunkuma
sheegay ayaa ah in wadahadal lala furo Alshabaab. "Soomaaliya nabad ah lama
heli karo iyada oo aan lala hadlin Alshabaab, waa qayb kamida waddanka waa in
wada hadal lala furaa”.
W/Q: Derrick Kiyonga
Ugandan Writer.
